Chiến tranh Trung – Nhật (1937–1945) là một cuộc xung đột quân sự giữa Trung Hoa Dân Quốc và Đế quốc Nhật Bản. Hai thế lực đã chiến đấu với nhau ở vùng biên giới kể từ khi Nhật Bản chiếm đóng Mãn Châu vào năm 1931 nhưng đến năm 1937, xung đột đã leo thang thành chiến tranh toàn diện. Nhật Bản từ thế kỷ 20 trở về trước đã muốn xâm lược Trung Quốc vì nơi đây có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, nhân công lao động dồi dào và diện tích đất nông nghiệp rộng lớn. Họ cũng nhận thấy tình hình chính trị của Trung Quốc không ổn định nên đã tận dụng điều đó để lập nên các chính phủ bù nhìn phục vụ cho lợi ích của quân Nhật. Năm 1931, sau sự kiện Phụng Thiên, Nhật Bản đã chiếm đóng vùng Mãn Châu và thành lập nên nhà nước bù nhìn Mãn Châu Quốc. Ngày 28 tháng 1 năm 1932, ở Thượng Hải xảy ra một sự biến và kết thúc bằng việc phi quân sự hóa toàn thành phố. Vụ cuối cùng châm ngòi cho cuộc chiến là Sự biến Lư Câu Kiều. Quân Nhật đã lấy cớ là một binh sĩ của họ mất tích để mở cuộc tấn công với lực lượng lớn nhằm vào Trung Quốc tại cầu Marco Polo, khu vực biên giới giữa Trung và Nhật lúc bấy giờ.
Trung Quốc đã không đương đầu với quân Nhật một cách đơn độc trong trận chiến này. Từ năm 1937 đến năm 1941, họ được nước Đức và Liên Xô tương hỗ về mặt quân sự chiến lược. Kể từ năm 1942 trở đi thì Hoa Kỳ trở thành nguồn viện trợ chính cho Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc không phải là trở ngại lớn so với Lục quân Đế quốc Nhật Bản và trong vòng vài tháng kể từ khi cuộc chiến tranh khởi đầu, Hà Nội Thủ Đô Nam Kinh đã thất thủ. Lực lượng Trung Quốc dần bị đẩy sâu vào trong nước và duy trì thế phòng thủ cho đến hết đại chiến. Quân Nhật tại Trung Quốc chính thức đầu hàng vào ngày 9 tháng 9 năm 1945, kết thúc trận chiến lớn nhất ở châu Á thế kỷ 20. [ 26 ]
Contents
Tại Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Ở Trung Quốc, cuộc chiến được biết đến nhiều nhất với tên gọi “Chiến tranh kháng Nhật” (giản thể: 抗日战争; phồn thể: 抗日戰爭), rút gọn thành “Kháng Nhật” (tiếng Trung: 抗日) hoặc “Kháng chiến” (giản thể: 抗战; phồn thể: 抗戰). Nó còn có tên gọi khác là “Kháng chiến tám năm” (giản thể: 八年抗战; phồn thể: 八年抗戰). Tuy nhiên vào năm 2017, Bộ Giáo dục Trung Quốc ban hành một chỉ thị đặt tên cho cuộc chiến trong sách giáo khoa là “Kháng chiến mười bốn năm” (giản thể: 十四年抗战; phồn thể: 十四年抗戰) để phản ánh cuộc xung đột trước đó với Nhật Bản từ năm 1931.[27][28] Cuộc kháng chiến này cũng được coi như một phần của “Chiến tranh chống phát xít toàn cầu”, theo cách mà Đảng Cộng sản Trung Quốc và chính phủ CHND Trung Hoa nhìn nhận về Chiến tranh thế giới thứ hai.[29][30]
Bạn đang đọc: Chiến tranh Trung–Nhật – Wikipedia tiếng Việt
Tại Nhật Bản[sửa|sửa mã nguồn]
Ngày nay tại Nhật Bản, tên gọi phổ biến nhất của cuộc chiến là “Chiến tranh Nhật – Trung” (日中戦爭, Nitchū Sensō?) do tính khách quan của nó. Khi cuộc xâm lược vào Trung Quốc bản thổ bắt đầu vào tháng 7 năm 1937 gần Bắc Kinh, chính phủ Nhật Bản gọi nó là “Sự biến Hoa Bắc” (tiếng Nhật: 北支事變 / 華北 事變, Rōmaji: Hokushi Jihen / Kahoku Jihen) và khi Trận Thượng Hải nổ ra vào tháng sau, nó đã đổi tên thành “Sự biến Trung Quốc” (支那事變, Shina Jihen?).[31]
Nhật Bản dùng từ “sự biến” (事變, jihen?) vì cả hai quốc gia đều không có tuyên chiến chính thức. Theo quan điểm của Nhật Bản thì việc thu hẹp tên gọi xung đột có lợi trong chuyện ngăn chặn sự can thiệp từ các quốc gia khác, nhất là Liên hiệp Anh và Hoa Kỳ vì họ là nguồn cung cấp dầu mỏ và thép chính cho đất nước. Một động thái chính thức của xung đột có thể dẫn đến việc Mỹ cấm vận theo Đạo luật Trung lập trong những năm 1930.[32][33] Ngoài ra, do tình trạng chính trị bất ổn của Trung Quốc, Nhật Bản thường tuyên bố Trung Quốc không còn là thực thể chính trị dễ nhận biết để có thể tuyên chiến.[34]
Theo chính sách tuyên truyền của Nhật Bản trong Chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc xâm lược Trung Quốc được xem như một cuộc “Thánh chiến” (聖戦 (聖戰), seisen?). Đó là bước đầu tiên của khẩu hiệu “Bát hoành nhất vũ” (八紘一宇, Hakkō ichiu?, tám dây buộc dưới một mái hiên) do Thủ tướng Nhật Bản Konoe Fumimaro tuyên bố vào ngày 8 tháng 1 năm 1940.[35] Khi cả hai bên chính thức tuyên chiến vào tháng 12 năm 1941, tên cuộc chiến được thay bằng “Chiến tranh Đại Đông Á” (大東亞戰爭, Daitōa Sensō?).[36]
Mặc dù chính phủ Nhật Bản vẫn sử dụng thuật ngữ “Sự biến Trung Quốc” (Shina Jihen) trong nhiều tài liệu chính thức,[37] phía Trung Quốc coi từ “Shina” là xúc phạm. Do đó, truyền thông Nhật Bản thường gọi cuộc chiến bằng tên khác như “Sự kiện Nhật – Hoa” (日支事變 (日華事變), Nikka Jiken/Nisshi Jiken?).
Cái tên “Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ hai” không được sử dụng phổ biến ở Nhật vì cuộc chiến với nhà Thanh vào năm 1894 mang tên “Chiến tranh Nhật – Thanh” (日清戦争, Nisshin Sensō?) chứ không phải là Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ nhất.[36]
Bối cảnh lịch sử dân tộc[sửa|sửa mã nguồn]
Nguồn gốc của cuộc chiến tranh Trung – Nhật hoàn toàn có thể là Chiến tranh Thanh – Nhật diễn ra trong hai năm 1894 – 1895, khi Trung Quốc dưới triều Thanh bị Nhật Bản vượt mặt phải nhường Đài Loan và công nhận Triều Tiên độc lập qua Hiệp ước Shimonoseki ( Mã Quan ). Nhật Bản cũng sáp nhập quần đảo Điếu Ngư / Senkaku vào đầu năm 1895 khi kết thúc cuộc chiến tranh trong thắng lợi ( Nhật Bản công bố quần đảo không có người sinh sống vào năm 1895 ). [ 38 ] [ 39 ] [ 40 ] Triều Thanh đang trong buổi hoàng hôn sụp đổ bởi những cuộc khởi nghĩa bên trong và chủ nghĩa đế quốc bên ngoài, trong lúc Nhật Bản đã trở thành một cường quốc sau công cuộc Minh Trị Duy tân. [ 41 ]
Trung Hoa Dân quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Trung Hoa Dân quốc được xây dựng năm 1912 sau cuộc cách mạng Tân Hợi lật đổ hoàng triều Trung Quốc ở đầu cuối, triều đại nhà Thanh. Nước Cộng hòa non trẻ thậm chí còn còn trở nên suy yếu hơn bởi sự xung đột của những quân phiệt. Một vài sứ quân thậm chí còn còn link với quốc tế nhằm mục đích nỗ lực quét sạch những đối thủ cạnh tranh khác. Ví dụ, quân phiệt Trương Tác Lâm của Mãn Châu hợp tác thoáng rộng với Nhật để nhận viện trợ quân sự chiến lược và kinh tế tài chính. [ 42 ]
21 yêu sách[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1915, Nhật đưa ra 21 yêu sách nhằm mục đích tăng cường quyền lợi và nghĩa vụ chính trị và thương mại ở Trung Quốc được Viên Thế Khải đồng ý chấp thuận. [ 43 ] Tiếp sau Chiến tranh quốc tế thứ nhất, Nhật giành lấy khu vực ảnh hưởng tác động của Đế quốc Đức ở Sơn Đông, [ 44 ] dẫn đến những trào lưu biểu tình chống Nhật và biểu tình quần chúng trên khắp Trung Quốc. Trung Quốc dưới thời chính phủ nước nhà Bắc Dương còn bị chia cắt không hề chống lại sự xâm nhập của quốc tế cho đến Chiến tranh Bắc phạt năm 1926 – 1928, do Trung Quốc Quốc dân đảng trái chiều ở Quảng Châu Trung Quốc thực thi với sự giúp sức hạn chế của Liên Xô .
Sự biến Tế Nam[sửa|sửa mã nguồn]
Quốc dân Cách mệnh Quân do Trung Hoa Quốc dân Đảng xây dựng đã tràn qua miền nam và miền trung Trung Quốc cho đến khi bị chặn lại ở Sơn Đông, nơi những cuộc cạnh tranh đối đầu với quân đồn trú Nhật leo thang thành xung đột vũ trang. Xung đột này thường được gọi là Sự biến Tế Nam năm 1928. Trong khoảng chừng thời hạn đó, quân Nhật đã giết 1 số ít quan chức và pháo kích Tế Nam. Khoảng 2 nghìn đến 11 Nghìn thường dân Trung Quốc và Nhật Bản thiệt mạng trong cuộc xung đột này. Mối quan hệ giữa cơ quan chính phủ Quốc dân đảng Trung Quốc và Nhật Bản trở nên tồi tệ nghiêm trọng do hậu quả của sự biến Tế Nam .
Xung đột Trung – Xô[sửa|sửa mã nguồn]
Xung đột từ tháng 7 đến tháng 11 năm 1929 ở tuyến đường sắt phía đông Trung Quốc càng làm ngày càng tăng stress ở vùng đông bắc, dẫn đến Sự kiện Phụng Thiên và ở đầu cuối là Chiến tranh Trung – Nhật. Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô trước lực lượng của Trương Học Lương không chỉ chứng minh và khẳng định lại quyền trấn áp của Liên Xô so với tuyến đường sắt ở Mãn Châu mà còn thể hiện điểm yếu của quân đội Trung Quốc, điều mà Đạo quân Quan Đông của Nhật nhanh gọn nhận ra. [ 48 ]Màn bộc lộ của Hồng quân Liên Xô cũng khiến quân Nhật choáng váng. Mãn Châu là trọng tâm trong chủ trương Đại Đông Á của Nhật Bản. Chiến thắng năm 1929 của Hồng quân Liên Xô đã làm lung lay tận gốc chủ trương đó và làm yếu tố Mãn Châu tái diễn. Đến năm 1930, Đạo quân Quan Đông nhận ra là họ sẽ đương đầu với Hồng quân đang dần mạnh lên. Giờ hành vi ngày một đến gần buộc kế hoạch chinh phục vùng Đông Bắc của Nhật Bản được đẩy nhanh. [ 49 ]
Đảng Cộng sản Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Năm 1930, Trung Nguyên Đại chiến nổ ra khắp Trung Quốc với sự tham chiến giữa các chỉ huy trong khu vực từng chiến đấu trong liên minh với Quốc dân Đảng, và Chính phủ Nam Kinh dưới thời Tưởng. Đảng Cộng sản Trung Quốc trước đây đã công khai chiến đấu chống lại chính quyền Nam Kinh sau vụ thảm sát Thượng Hải năm 1927 và tiếp tục phát triển lực lượng trong cuộc nội chiến này.[50] Chính phủ Quốc dân đảng ở Nam Kinh quyết định tập trung toàn lực trấn áp Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua các Chiến dịch bao vây, theo chủ trương “bình định nội bộ trước, sau đó mới kháng cự bên ngoài” (tiếng Trung: 攘外 必先 安 內, nhương ngoại tất tiên yên nội).[51]
Nhật xâm lược Mãn Châu và Hoa Bắc[sửa|sửa mã nguồn]
Khởi đầu cuộc chiến tranh Quân đội Nhật Bản tiến vào Thẩm Dương trong Sự kiện Phụng ThiênNhật Bản có tham vọng xâm lược Mãn Châu từ lâu. Ngành công nghiệp Nhật Bản đang rất cần nguồn tài nguyên vạn vật thiên nhiên lớn, và dân số 30 triệu người của Mãn Châu hứa hẹn sẽ là thị trường tuyệt vời cho xuất khẩu sản phẩm & hàng hóa của Nhật Bản trong toàn cảnh phương Tây đánh thuế sản phẩm & hàng hóa cao dưới tác động ảnh hưởng của cuộc Đại khủng hoảng cục bộ. Mặt khác, một trong những tiềm năng chính của quân Nhật là tiếp cận được sông Armur, giáp với Mãn Châu về phía bắc làm đường ranh giới tự nhiên. [ 52 ] Lục quân Đế quốc Nhật Bản khởi đầu chiếm đóng một phần quốc gia sau sự kiện Phụng Thiên. [ 53 ] [ 54 ] Vào tháng 2 năm 1932, nhà nước bù nhìn Mãn Châu quốc của Phổ Nghi, vị hoàng đế ở đầu cuối của Trung Quốc được xây dựng. [ 51 ] [ 55 ] Quân đội Trung Quốc không đủ mạnh để chống lại Nhật Bản nêu đã cầu viện Hội Quốc Liên. Theo báo cáo giải trình Lytton thì quân Nhật đã xâm nhập vào Mãn Châu nên Nhật bị gây áp lực đè nén buộc phải rút lui khỏi Hội Quốc Liên. Tuy nhiên, không có vương quốc nào phát động chiến dịch chống lại Nhật Bản vào thời gian đó trên ý thức của chủ trương hòa giải. [ 56 ] [ 57 ]Vào ngày 28 tháng 1 năm 1932, quân đội Trung Quốc và Nhật Bản đã chiến đấu kinh khủng để tranh giành quyền trấn áp thành phố Thượng Hải. [ 58 ] Cuộc đụng độ sau cuối kết thúc bằng việc phi quân sự hóa, cấm Trung Quốc dàn quân ở thành phố. Tại Mãn Châu quốc có diễn ra một chiến dịch nhằm mục đích đánh bại Quân tình nguyện kháng Nhật, một tổ chức triển khai lập ra từ sự phẫn nộ lan rộng với chủ trương không kháng chiến chống Nhật của nhà nước Trung Quốc Dân Quốc
Sự bành trướng chủ quyền lãnh thổ của Đế quốc Nhật BảnNăm 1933, quân Nhật tiến công vùng Vạn Lý Trường Thành. Thỏa thuận Đường Cô sau đó được lập ra trao cho Nhật quyền trấn áp tỉnh Nhiệt Hà cũng như một khu phi quân sự giữa Vạn Lý Trường Thành và khu vực Bắc Kinh-Thiên Tân. [ 60 ]
Nhật Bản ngày càng khai thác các xung đột nội bộ của Trung Quốc để làm giảm sức mạnh của các đối thủ yếu thế hơn. Sau nhiều năm Bắc phạt, quyền lực chính trị của chính phủ Quốc dân đảng chỉ giới hạn ở khu vực đồng bằng Trường Giang. Các khu vực khác của Trung Quốc về cơ bản nằm trong tay các quân phiệt địa phương của Trung Quốc. Nhật Bản tìm kiếm sự hợp tác từ nhiều Hán gian và giúp họ thiết lập nên chính phủ thân Nhật. Chính sách này được gọi là Đặc thù hóa Hoa Bắc (tiếng Trung: 華北 特殊化; bính âm: huáběitèshūhùa, Hoa Bắc đặc thù hóa) hay thường được gọi là Phong trào Tự trị Hoa Bắc. Các tỉnh phía bắc bị ảnh hưởng bởi chính sách này là Sát Cáp Nhĩ, Tuy Viễn, Hà Bắc, Sơn Tây và Sơn Đông.[63]
Chính sách này của Nhật có hiệu suất cao nhất ở khu vực mà ngày này là Nội Mông và Hà Bắc. Năm 1935, dưới áp lực đè nén của Nhật Bản, Trung Quốc đã ký Hiệp định Hà – Umezu, trong đó cấm Quốc dân Đảng triển khai hoạt động giải trí ở Hà Bắc. [ 51 ] Cùng năm, Hiệp định Tần – Doihara được ký kết trục xuất quân Quốc dân đảng khỏi Sát Cáp Nhĩ. Do đó, vào cuối năm 1935, chính phủ nước nhà Nước Trung Hoa Dân Quốc về cơ bản đã từ bỏ miền bắc Trung Quốc. Thay vào đó, Hội đồng Tự trị Đông Hà Bắc do Nhật Bản hậu thuẫn và Hội đồng Chính trị Hà Bắc – Sát Cáp Nhĩ được xây dựng. [ 64 ] Tại vùng đất trống của Sát Cáp Nhĩ, nhà nước Quân sự Mông Cổ được xây dựng vào ngày 12 tháng 5 năm 1936. [ 65 ] Nhật Bản đã cung ứng toàn bộ những viện trợ quân sự chiến lược và kinh tế tài chính thiết yếu. Sau đó, những lực lượng tình nguyện Trung Quốc liên tục chống lại sự xâm lược của Nhật Bản ở Mãn Châu, Sát Cáp Nhĩ và Tuy Viễn. [ 66 ]
Xung đột lan rộng[sửa|sửa mã nguồn]
Nhật xâm lược Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Đại nguyên soái Tưởng Giới Thạch công bố Quốc dân đảng kháng Nhật tại Lộc Sơn vào ngày 10 tháng 7 năm 1937, ba ngày sau Sự biến Lư Câu Kiều .Đêm 7 tháng 7 năm 1939, quân đội Nhật Bản và Trung Quốc giao chiến ở khu vực gần cầu Macco Polo ( hay còn gọi là Lư Câu ), khu vực tuyến đường quan trọng dẫn đến Bắc Kinh. Từ những trận giao tranh lộn xộn, nhỏ lẻ đã leo thang thành cuộc cuộc chiến tranh tổng lực khiến cả Bắc Kinh và thành phố cảng Thiên Tân rơi vào tay quân Nhật ( từ tháng 7 đến tháng 8 năm 1937 ). [ 67 ] Vào ngày 29 tháng 7, khoảng chừng 5.000 quân của Quân đoàn 1 và 2 của Quân đoàn Đông Hồ Bắc đã bị tàn phá do chống lại quân đồn trú Nhật. Ngoài quân nhân Nhật Bản thì có khoảng chừng 260 thường dân sống ở Thông Châu theo Hiệp ước Tân Sửu năm 1901 [ 70 ] đã bị giết trong cuộc nổi dậy ( hầu hết là người Nhật, gồm có cả lực lượng công an và một số ít người là dân Triều Tiên ). [ 71 ] Quân Trung Quốc sau đó phóng hỏa và đốt cả thành phố. Chỉ có khoảng chừng 60 thường dân Nhật Bản sống sót, sau này trở thành chứng nhân cung ứng cho những nhà báo và nhà sử học nguồn tư liệu. Tính chất đấm đá bạo lực của cuộc binh biến ở Thông Châu nhằm mục đích vào thường dân Nhật Bản đã khiến dư luận nước này dậy sóng. [ 72 ]
Trận Thượng Hải[sửa|sửa mã nguồn]
Nhật Bản đổ xô gần Thượng Hải vào tháng 11 năm 1937Bộ Tổng tư lệnh Đế quốc ở Tokyo bằng lòng với quyền lợi thu được ở miền bắc Trung Quốc sau Sự biến Lư Câu Kiều, trong bước đầu cho thấy sự miễn cưỡng trong việc leo thang xung đột thành một cuộc cuộc chiến tranh tổng lực. Tuy nhiên, Quốc dân Đảng lại cho rằng hành động gây hấn của quân Nhật đã lên tới ” cực điểm “. Tưởng Giới Thạch nhanh gọn kêu gọi quân đội và không quân của chính quyền sở tại TW, đặt họ dưới quyền chỉ huy trực tiếp của ông, đồng thời vây hãm phố người Nhật ở Khu định cư quốc tế Thượng Hải, nơi 30,000 thường dân Nhật sinh sống cùng 30,000 quân vào ngày 12 tháng 8 năm 1937 .
Chúng ta không hề chịu đựng được nữa, tất cả chúng ta sẽ không nhân nhượng. Cả dân tộc bản địa phải đứng lên và chiến đấu chống lại lũ quân Nhật cướp nước cho đến khi hủy hoại được chúng và bảo vệ đời sống của tất cả chúng ta .— Tưởng Giới Thạch
Một tổ súng máy của binh lính Trung Quốc ở Thượng Hải
Ngày 13 tháng 8 năm 1937, binh lính Quốc dân đảng và máy bay chiến đấu tấn công các vị trí của Thủy quân lục chiến Nhật Bản ở Thượng Hải, mở màn cho cuộc chiến. Vào ngày 14 tháng 8, máy bay của Quốc dân đảng vô tình thả bom vào Khu định cư quốc tế Thượng Hải, khiến hơn 3.000 thường dân thiệt mạng.[74] Trong ba ngày từ 14 đến 16 tháng 8 năm 1937, Hải quân Đế quốc Nhật Bản cho xuất kích nhiều máy bay ném bom hạng nặng tầm trung G3M và các loại máy bay của tàu sân bay với kỳ vọng tiêu diệt Không quân Trung Quốc. Tuy nhiên, Hải quân Đế quốc Nhật Bản đã vấp phải sự kháng cự bất ngờ từ các phi đội tiêm kích phòng thủ Curtiss Hawk II / Hawk III và P-26/281 Peashooter của Trung Quốc, khiến quân Nhật chịu tổn thất nặng nề (50%) (ngày 14 tháng 8 sau này được Quốc dân Đảng kỉ niệm là Ngày Không quân Trung Quốc).[75][76]
Binh lính Nhật Bản trong đống đổ nát ở Thượng Hải
Vùng trời Trung Quốc đã trở thành khu vực thử nghiệm các thiết kế máy bay chiến đấu hai tầng cánh và một tầng cánh tiên tiến thế hệ mới. Việc đưa máy bay chiến đấu A5M tiên tiến vào chiến trường Thượng Hải–Nam Kinh kể từ ngày 18 tháng 9 năm 1937 đã giúp quân Nhật đạt được ưu thế trên không nhất định.[77][78] Tuy nhiên, có một số ít phi công kỳ cựu của Trung Quốc cũng như người Mỹ gốc Hoa chứng minh được rằng ngay cả khi sử dụng máy bay hai cánh cũ kĩ và chậm chạp,[79][80] họ vẫn có khả năng chống lại những chiếc A5M bóng bẩy trong các trận dogfight, đồng thời chứng tỏ rằng việc chiến đấu với Không quân Trung Quốc là cuộc chiến tranh tiêu hao.[81][82] Khi bắt đầu trận chiến, quân lực địa phương của Quốc dân Cách mệnh Quân vào khoảng 5 sư đoàn, tức khoảng 70.000 quân, trong khi lực lượng địa phương của Nhật Bản có khoảng 6.300 lính thủy đánh bộ.[83] Vào ngày 23 tháng 8, Không quân Trung Quốc tấn công cuộc đổ bộ của quân Nhật cùng với máy bay cường kích Hawk III và máy bay hộ tống tiêm kích P-26/281 tại Ngô Tùng Khẩu ở phía bắc Thượng Hải. Nhật Bản đã đánh chặn hầu hết cuộc tấn công bằng máy bay chiến đấu A2N và A4N xuất kích từ tàu sân bay Hosho và Ryujo, bắn hạ một số máy bay Trung Quốc nhưng mất một chiếc A4N trong trận không chiến với Trung úy Hoàng Tân Thụy trên máy bay P-26/281. Quân tiếp viện Nhật Bản đã thành công trong việc đổ bộ lên phía bắc Thượng Hải.[84][85] Lục quân Đế quốc Nhật Bản cuối cùng đã điều hơn 200.000 quân, cùng với nhiều tàu hải quân và máy bay để chiếm thành phố. Sau hơn ba tháng chiến đấu căng thẳng, thương vong của họ vượt xa dự kiến ban đầu.[86] Vào ngày 26 tháng 10, Quân đội Nhật Bản chiếm được Đại Xưởng, cứ điểm quan trọng ở Thượng Hải và vào ngày 5 tháng 11, quân tiếp viện của Nhật Bản đổ bộ từ Vịnh Hàng Châu. Cuối cùng, vào ngày 9 tháng 11, Quốc dân Cách mệnh quân phải rút toàn bộ quân.
Thảm sát Nam Kinh[sửa|sửa mã nguồn]
Đại sứ quán Liên Xô ở Nam Kinh bị đốt phá ngày 1 tháng 1 năm 1938 . shin guntoMột tù binh Trung Quốc sắp bị một sĩ quan Nhật Bản chặt đầu bằngSau khi giành thắng lợi nhọc nhằn tại Thượng Hải, Lục quân Đế quốc Nhật Bản đã chiếm được thủ phủ Nam Kinh của Quốc dân Đảng ( tháng 12 năm 1937 ) và Bắc Sơn Tây ( từ tháng 9 đến tháng 11 năm 1937 ). Chiến dịch này có sự tham gia của khoảng chừng 350.000 lính Nhật và quân số Trung Quốc nhiều hơn đáng kể. [ 89 ]Các nhà sử học ước tính rằng từ ngày 13 tháng 12 năm 1937 đến cuối tháng 1 năm 1938, lực lượng Nhật Bản đã giết hoặc làm bị thương khoảng chừng 40.000 đến 300.000 người Trung Quốc ( đa phần là dân thường ) [ 90 ] trong đợt ” Thảm sát Nam Kinh ” ( hay còn được gọi là ” Cưỡng hiếp Nam Kinh ” ) sau khi Nam Kinh thất thủ. [ 91 ] Tuy nhiên, nhà sử học David Askew thuộc Đại học Ritsumeikan của Nhật Bản lập luận rằng ít hơn 32.000 dân thường và binh lính đã chết và không quá 250.000 dân thường hoàn toàn có thể ở lại Nam Kinh. Phần lớn trong số họ đã trú ẩn trong Khu bảo đảm an toàn Nam Kinh, khu vực bảo đảm an toàn do quốc tế xây dựng, đứng vị trí số 1 là John Rabe, quan chức Đảng Quốc xã. [ 92 ]Năm 2005, một cuốn sách giáo khoa lịch sử vẻ vang do Thương Hội Cải cách Sách giáo khoa Lịch sử Nhật Bản biên soạn, được chính phủ nước nhà phê duyệt vào năm 2001, đã gây ra sự phản đối kịch liệt ở Trung Quốc và Nước Hàn. Nó gọi Vụ thảm sát Nam Kinh và những hành vi tàn tệ khác như vụ thảm sát ở Manila là một ” sự biến “, che đậy yếu tố phụ nữ giải khuây và chỉ đề cập ngắn gọn đến cái chết của binh lính và thường dân Trung Quốc ở Nam Kinh. [ 93 ] Bản sao phiên bản năm 2005 của sách giáo khoa trung học cơ sở có tiêu đề Sách giáo khoa Lịch sử Mới không thấy đề cập đến vụ ” Thảm sát Nam Kinh ” hay ” Sự biến Nam Kinh “. Quyển sách chỉ có một câu duy nhất đề cập đến sự kiện này là : ” Họ [ quân Nhật ] đã chiếm thành phố đó vào tháng 12 “. [ 94 ] Tính đến năm năm ngoái, một số ít nhà sử học cánh hữu Nhật Bản phủ nhận rằng vụ thảm sát từng xảy ra và đã hoạt động thành công xuất sắc để sửa đổi và loại trừ thông tin ra khỏi sách giáo khoa Nhật Bản. [ 93 ]
Nhật Bản tiến công[sửa|sửa mã nguồn]
Vào đầu năm 1938, giới chỉ huy ở Tokyo vẫn kỳ vọng hạn chế khoanh vùng phạm vi xung đột để chiếm những khu vực xung quanh Thượng Hải, Nam Kinh và phần đông miền bắc Trung Quốc. Họ nghĩ rằng điều này sẽ bảo toàn sức mạnh cho một cuộc cạnh tranh đối đầu hoàn toàn có thể xảy ra với Liên Xô nhưng hiện tại, chính phủ nước nhà Nhật Bản và Bộ Tổng Tư lệnh đã mất quyền trấn áp thực sự so với quân đội Nhật Bản ở Trung Quốc. Sau khi giành được nhiều thắng lợi, những tướng lĩnh Nhật Bản đã leo thang cuộc chiến tranh ở Từ Châu nhằm mục đích tìm cách quét sạch sự kháng cự của quân Trung Quốc nhưng lại thất bại trong trận Đài Nhi Trang ( từ tháng 3 đến tháng 4 năm 1938 ). Sau đó, Bộ Tổng Tư lệnh đổi khác kế hoạch và tiến hành gần như toàn bộ những đội quân hiện có ở Trung Quốc để tiến công thành phố Vũ Hán, nơi đã trở thành TT chính trị, kinh tế tài chính và quân sự chiến lược của Trung Quốc, với hy vọng là tàn phá sức mạnh chiến đấu của Quốc dân Cách mệnh quân và buộc cơ quan chính phủ Quốc dân Đảng phải đàm phán độc lập .Vào ngày 6 tháng 6, quân Nhật chiếm Khai Phong, thủ phủ của Hà Nam và rình rập đe dọa chiếm Trịnh Châu, ngã ba của đường tàu Bình Hán và Long Hải. Để chặn bước tiến của quân Nhật ở miền tây và nam Trung Quốc, Tưởng Giới Thạch theo gợi ý của Trần Quả Phu đã ra lệnh phá những con đê trên sông Hoàng Hà gần Trịnh Châu. Kế hoạch là phá vỡ đê ở Chu Khẩu nhưng do gặp 1 số ít khó khăn vất vả nhất định nên quyết định hành động là phá đê Hoa Viên Khẩu ở bờ nam vào ngày 5 tháng 6 và ngày 7 tháng 6, khiến nước lũ tràn qua đông Hà Nam, trung An Huy và bắc trung Giang Tô. Lũ lụt bao trùm và hủy hoại hàng ngàn cây số vuông đất nông nghiệp và dời cửa sông Hoàng Hà hàng trăm dặm về phía nam. Hàng nghìn ngôi làng bị ngập lụt hoặc bị tàn phá và hàng triệu người dân buộc phải sơ tán khỏi nhà của họ. Ước tính khoảng chừng 400.000 người gồm có cả lính Nhật chết đuối và thêm 10 triệu người trở thành người tị nạn. Mặc dù vậy, Nhật Bản vẫn chiếm được Vũ Hán vào ngày 27 tháng 10 năm 1938, buộc Quốc dân Đảng phải rút về Trùng Khánh. Tuy nhiên, Tưởng Giới Thạch vẫn khước từ đàm phán, nói rằng ông sẽ chỉ xem xét thương lượng nếu Nhật Bản đồng ý chấp thuận rút về biên giới của năm 1937 trở lại trước .Khi tổn thất và ngân sách cho cuộc chiến tranh của quân Nhật tăng lên, Bộ Tổng Tư lệnh Đế quốc ở Tokyo quyết định hành động thực thi những cuộc không kích trả đũa nhằm mục đích vào Trùng Khánh và những thành phố lớn khác do Trung Quốc quản trị khiến hàng triệu người thiệt mạng, bị thương hoặc mất nhà cửa. [ 97 ] Từ tháng 5 năm 1938 đến tháng 6 năm 1941, Không quân Nhật Bản đã triển khai 218 cuộc không kích vào những thành phố, giết chết tổng số 12.000 người. Ở Trùng Khánh, những cuộc tiến công được báo hiệu bằng còi nhưng ở những khu định cư khác thì báo hiệu bằng bóng bay mắc lên cột điện. [ 98 ]
Trung Quốc phản công và bế tắc[sửa|sửa mã nguồn]
Bản đồ biểu lộ mức độ chiếm đóng của Nhật Bản năm 1941 ( màu đỏ ) Sự chiếm đóng của Nhật Bản ( màu đỏ ) ở miền đông Trung Quốc lúc gần kết thúc cuộc chiến tranh và khu vực địa thế căn cứ của Đảng Cộng sản ( sọc )Năm 1939, đại chiến bước sang một quy trình tiến độ mới sau những thất bại chưa từng có của quân Nhật trong trận Tùy Huyện – Tảo Dương, trận Nam Quảng Tây, trận Trường Sa và trận Tảo Dương-Nghi Xương. Kết quả thuận tiện đã khuyến khích giới chỉ huy quân đội Trung Quốc mở cuộc phản công quy mô lớn tiên phong vào cuối năm 1939. Tuy nhiên, do năng lượng công nghiệp quân sự chiến lược thấp và thiếu kinh nghiệm tay nghề trong cuộc chiến tranh văn minh nên quân đội Trung Quốc bị vượt mặt. Nhà sử học Rudolph Joseph Rummel gọi cuộc phản công là một thất bại trực tiếp. [ 99 ] Sau đó, Tưởng không hề mạo hiểm thêm bất kể chiến dịch tiến công tổng lực nào nữa do thực trạng quân đội giảng dạy sơ sài, trang bị kém và vô tổ chức cũng như đường lối chỉ huy bị Quốc dân đảng và những quân phiệt tại Trung Quốc nói chung phản đối. Ông đã mất đi những binh lính tốt nhất của mình trong trận Thượng Hải và hiện phải chịu ràng buộc vào chính những tướng lĩnh quân phiệt của mình, những người đang có quyền tự trị cao khỏi chính quyền sở tại TW Quốc dân Đảng .
Sau năm 1940, quân Nhật gặp những khó khăn vất vả to lớn trong việc quản trị và bố trị lực lượng đồn trú tại những vùng chủ quyền lãnh thổ do họ nắm giữ. Họ nỗ lực xử lý yếu tố bằng cách triển khai kế hoạch xây dựng những chính phủ nước nhà bù nhìn thân Nhật Giao hàng cho quyền lợi của quân Nhật trên những vùng chủ quyền lãnh thổ bị chiếm đóng. Đáng quan tâm nhất là nhà nước Nam Kinh Quốc dân Đảng do Uông Tinh Vệ, cựu Thủ tướng Quốc dân Đảng đứng đầu. Tuy nhiên, do quân Nhật đã gây ra nhiều tội ác cuộc chiến tranh cũng như không ủy thác bất kể quyền lực tối cao trong thực tiễn nào cho cơ quan chính phủ bù nhìn nên những chỉ huy bù nhìn người Trung Quốc nhanh gọn mất lòng tin và không ảnh hưởng tác động gì nhiều đến tình hình chung ở Trung Quốc. [ 51 ] [ 102 ] Thành công duy nhất mà Nhật Bản đạt được là xây dựng nên Hòa bình Kiến quốc Quân để giữ gìn trật tự trị an trong những khu vực chiếm đóng .Đến năm 1941, Nhật Bản đã nắm giữ hầu hết những khu vực ven biển phía đông của Trung Quốc và Nước Ta nhưng những cuộc giao tranh du kích vẫn liên tục diễn ra ở những khu vực bị chiếm đóng này. Nhật Bản phải hứng chịu nhiều thương vong do sự phản kháng giật mình của Trung Quốc và không bên nào hoàn toàn có thể đẩy nhanh quá trình. [ 104 ]Đến năm 1943, Quảng Đông trải qua một nạn đói. Khi tình hình trở nên tồi tệ hơn, những người đồng hương Trung Quốc ở Thành Phố New York nhận được một lá thư viết rằng 600.000 người đã bị chết đói ở Tứ Ấp. [ 105 ]
Hợp tác và phản kháng[sửa|sửa mã nguồn]
Chiến lược kháng chiến của Trung Quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Chiến lược của Trung Quốc để đẩy lùi quân xâm lược Nhật Bản hoàn toàn có thể được chia thành hai quy trình tiến độ chính :
Giai đoạn 1: 7 tháng 7 năm 1937 (Sự biến Lư Câu Kiều) – 25 tháng 10 năm 1938 (Trận Vũ Hán)
Không giống như Nhật Bản, Trung Quốc không có sự chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến tranh tổng lực và ít sức mạnh công nghiệp quân sự chiến lược, không có sư đoàn cơ giới và lực lượng thiết giáp không nhiều. Cho đến giữa những năm 1930, Trung Quốc đã kỳ vọng rằng Hội Quốc Liên sẽ đưa ra những giải pháp đối phó với sự xâm lược của Nhật Bản. Hơn nữa, trong thời kỳ này, Quốc Dân Đảng ngày càng sa đà vào cuộc nội chiến chống lại Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tưởng Giới Thạch coi trật tự nội bộ quan trọng hơn nhiều so với cuộc kháng chiến chống quân Nhật, ông từng nói rằng : ” Người Nhật là bệnh ngoài da, Cộng sản mới là bệnh trong tâm “. [ 51 ]
Lính Trung Quốc giao tranh từng nhà trong trận Đài Nhi Trang, tháng 3 – tháng 4 năm 1938Tưởng biết rằng ngay cả trong trường hợp bất lợi này, nếu Trung Quốc chứng tỏ năng lực chiến đấu hiệu suất cao thì hoàn toàn có thể giành được sự ủng hộ của Hoa Kỳ và những vương quốc dân chủ khác. Ông nhận ra rằng việc rút lui hấp tấp vội vàng sẽ không lôi cuốn nguồn viện trợ nên quyết định hành động đặt hết mọi thứ vào trận Thượng Hải, sử dụng những sư đoàn tốt nhất do Đức đào tạo và giảng dạy để bảo vệ thành phố công nghiệp hóa lớn nhất Trung Quốc khỏi quân Nhật. Trận chiến lê dài ba tháng, cả hai bên đều chịu tổn thất đáng kể và kết thúc bằng việc Trung Quốc rút lui. Mặc dù quân Trung Quốc thất bại nặng nề nhưng hiệu suất cao ý thức là rất lớn. Họ chứng tỏ rằng việc vượt mặt họ không hề thuận tiện, biểu lộ quyết tâm của họ trước toàn quốc tế. Trận chiến còn trở thành nguồn động lực ý thức to lớn cho người dân Trung Quốc vì nó giáng một đòn mạnh vào lời nhạo báng của người Nhật rằng họ hoàn toàn có thể chinh phục Thượng Hải trong ba ngày và Trung Quốc trong ba tháng .Mục tiêu tiếp theo của Trung Quốc là kiếm thêm thời hạn để sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc kháng chiến. Họ muốn trì hoãn cuộc tiến công của quân Nhật càng lâu càng tốt để những cơ sở công nghiệp ở hậu phương có thêm thời hạn rút lui về phía tây đến Trùng Khánh. Quân đội Trung Quốc triển khai kế hoạch tiêu thổ kháng chiến, hủy hoại đê đập gây lũ lụt quy mô lớn, làm chậm đáng kể bước tiến của quân Nhật. Không chỉ những nhà máy sản xuất mà nguyên vật liệu thô, hàng chục nghìn công nhân, trường ĐH, thư viện và tổng thể những gia tài lưu động đều được vận động và di chuyển về phía tây. Quân Trung Quốc còn phân phối cho công ty sơ tán nhiều quyền hạn .
Giai đoạn 2: 25 tháng 10 năm 1938 (Trận Vũ Hán) – 7 tháng 12 năm 1941 (Trận Trân Châu Cảng)
Trong quá trình này, tiềm năng chính của quân đội Trung Quốc là trường kỳ kháng chiến để làm hết sạch nguồn dự trữ nguyên vật liệu thô của Nhật Bản, đồng thời tự kiến thiết xây dựng những cơ sở công nghiệp quân sự chiến lược. Tướng Mỹ Joseph Stilwell gọi kế hoạch này là ” giành thắng lợi bằng cách sống lâu hơn “. Quốc dân Cách mệnh Quân đã sử dụng giải pháp dẫn dụ quân Nhật đến một điểm nhất định để phục kích, tiến công bên sườn và vây hãm trong những trận giao tranh lớn. Chiến lược này đã thành công xuất sắc trong việc bảo vệ Trường Sa hai lần vào năm 1939 và năm 1941, khiến Lục quân Đế quốc Nhật chịu tổn thất nặng nề .Trong khi đó, những lực lượng kháng chiến tự phát ở địa phương liên tục quấy rối quân đội Nhật Bản khiến việc trấn áp những vùng đất to lớn của Trung Quốc trở nên khó khăn vất vả hơn. Năm 1940, Bát Lộ Quân của Đảng Cộng sản mở một cuộc tiến công quan trọng [ 107 ] ở Hoa Bắc, họ làm nổ tung đường ray xe lửa và một mỏ than quan trọng. Những hoạt động giải trí quấy rối và phá hoại liên tục này đã khiến Lục quân Đế quốc Nhật Bản cực kỳ phẫn nộ và vận dụng ” Chính sách Tam Quang ” ( giết hết, cướp hết, đốt hết ). Nhà sử học Himeta Mitsuyoshi cho biết Chính sách Tam quang đã khiến 2,7 triệu người Trung Quốc thiệt mạng. [ 108 ]
Đến năm 1941, Nhật Bản đã chiếm phần lớn miền bắc và ven biển Trung Quốc nhưng chính quyền trung ương và quân đội Quốc Dân Đảng đã rút về vùng nội địa phía tây để tiếp tục kháng chiến, trong khi Đảng cộng sản Trung Quốc vẫn kiểm soát các khu căn cứ ở Thiểm Tây. Hơn nữa, sức mạnh thực tế của quân Nhật chỉ mở rộng đến các tuyến đường sắt và thành phố. Họ không có sự hiện diện quân sự hoặc hành chính lớn ở vùng nông thôn Trung Quốc rộng lớn, nơi quân du kích Trung Quốc tự do hoạt động.[109] Thế trận bế tắc này càng khiến Nhật Bản không chắc chắn về khả năng có một chiến thắng quyết định.
Liên minh Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản[sửa|sửa mã nguồn]
Giữa Quốc Dân Đảng và Đảng Cộng sản đã xảy ra cuộc nội chiến vào năm 1927. [ 110 ] Tháng 10 năm 1934, lực lượng Hồng quân của Cộng sản buộc phải rời khỏi căn cứ địa của họ, triển khai cuộc Vạn lý trường chinh. Cuộc hành trình dài lê dài đến 25 ngàn dặm ( 12.000 km ), khởi đầu từ Giang Tây, tiến về phía tây tới Tây Tạng rồi đi ngược lên phía bắc, tới tận Diên An của tỉnh Thiểm Tây. [ 111 ] Cuộc nội chiến vẫn tiếp nối mà không có bên nào giành được thắng lợi .Vào ngày 12 tháng 12 năm 1936, Trương Học Lương triển khai binh biến, bắt giữ Tưởng và buộc ông phải cam kết hòa hoãn với Đảng Cộng sản. [ 51 ] [ 112 ] Cả hai phía Quốc – Cộng sau đó ngưng những hoạt động giải trí quân sự chiến lược để xây dựng Mặt trận thống nhất Trung Quốc đệ Nhị vào ngày 24 tháng 12, tập trung chuyên sâu vào chống quân địch chung là đế quốc Nhật. [ 112 ] Mặt trận thống nhất chính thức xây dựng vào ngày 23 tháng 9 năm 1937, khi Quốc dân Đảng công khai minh bạch công bố sẵn sàng chuẩn bị hợp tác với những người Cộng sản. [ 51 ] Tuy nhiên, sự hợp tác giữa Quốc dân Đảng và Đảng Cộng sản chưa khi nào thực sự thống nhất vì mỗi bên đều ngấm ngầm chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc cạnh tranh đối đầu với bên kia một khi đánh đuổi được quân Nhật. [ 113 ] Hồng quân Trung Quốc tránh cạnh tranh đối đầu trực diện với quân đội Nhật Bản mà để cho quân đội Quốc Dân Đảng thực thi cuộc cuộc chiến tranh chính quy chống Nhật. Họ triển khai cuộc chiến tranh du kích tại những vùng chủ quyền lãnh thổ mà Nhật chiếm đóng [ 114 ] .Sự hợp tác ngay từ đầu đã sống sót nhiều xích míc. Ngay trong Mặt trận thống nhất Trung Quốc, cả Quốc dân đảng lẫn đảng Cộng sản đều tìm cách chiếm lợi thế ở những chủ quyền lãnh thổ không nằm trong tay quân Nhật. [ 113 ] Tình hình trở nên xấu đi vào cuối năm 1940, đầu năm 1941 khi giữa Đảng Cộng sản và Quốc dân đảng có xung đột lớn. Tháng 12 năm 1940, Tưởng Giới Thạch ra yêu sách với Tân Tứ quân của Đảng Cộng sản, nhu yếu Tân Tứ quân phải rời khỏi An Huy và Giang Tô. Do phải chịu sức ép nặng nề, những chỉ huy Tân Tứ quân phải chấp thuận đồng ý. Năm 1941 lại xảy ra ” sự kiện Tân Tứ quân “, cả hai phía Quốc – Cộng đều xung đột khiến cho vài ngàn quân thuộc Đảng Cộng sản thiệt mạng. Sự kiện này ghi lại sự chấm hết của Mặt trận thống nhất chống Nhật. [ 115 ]
Đồng minh phương Tây tham chiến[sửa|sửa mã nguồn]
Tuyên chiến chống Nhật của Chính phủ Quốc dân đảng tại Trùng Khánh ngày 9 tháng 12 năm 1941Vào ngày 18 tháng 2 năm 1943, Bà Tưởng Giới Thạch phát biểu trước cả hai viện của Quốc hội Hoa Kỳ Một áp phích của Hoa Kỳ ủng hộ việc giúp sức Trung Quốc chiến đấuSau trận Trân Châu Cảng, Hoa Kỳ tuyên chiến với Nhật Bản và trong vòng vài ngày, Trung Quốc công bố gia nhập với Đồng minh chống Nhật, Đức và Ý. [ 51 ] [ 116 ] Khi những nước Đồng minh phương Tây tham chiến chống Nhật, Chiến tranh Trung – Nhật trở thành một phần của cuộc xung đột lớn hơn, mặt trận Thái Bình Dương thuộc Chiến tranh quốc tế thứ hai. Gần như ngay lập tức, quân đội Trung Quốc đã đạt được thắng lợi quyết định hành động trong trận Trường Sa lần ba, trận chiến này đã mang lại cho cơ quan chính phủ Trung Quốc nhiều uy tín trước những Đồng minh phương Tây. Tổng thống Franklin D. Roosevelt đề cập Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Liên Xô và Trung Quốc là ” Bốn công an viên ” của quốc tế, [ 117 ] nâng vị thế quốc tế của Trung Quốc lên một tầm cao chưa từng có sau một thế kỷ bị những nước đế quốc chiếm đóng .Tưởng Giới Thạch liên tục nhận tiếp tế từ Hoa Kỳ nhưng gặp khó khăn vất vả trên đường luân chuyển. Tất cả những cảng chính của Trung Quốc đều bị Nhật Bản chiếm đóng, tuyến đường tàu TP. Hải Phòng – Vân Nam không sử dụng được sau khi Nhật Bản xâm lược khu vực này vào năm 1940 và đường Miến Điện cũng bị đóng cửa vào năm 1942, sau khi Nhật Bản chiếm đóng Miến Điện. Do đó, cho đến năm 1945, Trung Quốc chỉ hoàn toàn có thể trông chờ vào những loại đạn dược do Không quân Hoa Kỳ luân chuyển qua dãy Himalaya. [ 118 ] Ngoài ra, Liên Xô còn không được cho phép Hoa Kỳ luân chuyển bom, đạn đến Tân Cương qua vùng chủ quyền lãnh thổ của họ vì quân phiệt của tỉnh, Thịnh Thế Tài quay sống lưng với những người Cộng sản để theo Quốc dân Đảng. Mặc dù vẫn còn đủ sức để phòng thủ, nhưng quân đội Trung Quốc chưa khi nào có đủ vũ khí để thực thi những cuộc phản công lớn chống lại quân Nhật .
Tại thời gian đó, Quân đội Hoa Kỳ cử tướng Joseph Stilwell, chỉ huy quân đội Mỹ ở Miến Điện đến Trung Quốc. Ông đã được Tưởng chỉ định làm tham mưu trưởng, đồng thời chỉ huy những lực lượng Hoa Kỳ tại chiến trường Trung Quốc-Miến Điện-Ấn Độ. Sau 5 năm chiến đấu với Nhật Bản, nhiều người trong giới chỉ huy Trung Quốc kỳ vọng rằng quân Đồng minh sẽ đảm nhiệm nhiều trách nhiệm hơn trong cuộc kháng chiến chống quân Nhật. [ 119 ] Tuy nhiên, Stilwell muốn mở màn việc làm của mình bằng cách cải tổ quân đội Trung Quốc. Điều này đã khiến Quốc dân Đảng và Tưởng Giới Thạch phản đối kịch liệt vì nó sẽ tước đi quyền lực tối cao thực tiễn của họ. [ 120 ] Mối quan hệ giữa Tưởng và Joseph sau đó được những nhà sử học diễn đạt là có nhiều tranh cãi và bất hòa liên tục. Một quan điểm cho rằng chỉ huy Quốc dân Đảng quá tham nhũng và kém hiệu suất cao nhưng một số ít quan điểm khác lại cho rằng vấn đề lại phức tạp hơn thế nhiều. Stilwell muốn nắm quyền trấn áp hàng loạt quân đội Trung Quốc và theo đuổi một kế hoạch hiếu chiến, trong khi Tưởng thích một kế hoạch kiên trì và ít tốn kém hơn là chờ đón quân Nhật. [ 121 ] Tưởng liên tục duy trì thế phòng thủ mặc kệ việc Đồng minh lôi kéo tham chiến vì Trung Quốc đã hứng chịu nhiều thương vong trong cuộc chiến tranh và tin rằng Nhật Bản ở đầu cuối sẽ đầu hàng khi đương đầu với sức mạnh áp đảo của Hoa Kỳ. Do đó, những trận chiến ở Thái Bình Dương dần trở thành mặt trận chính ở châu Á, và thay vì tiến công Nhật Bản từ Trung Quốc, quân Đồng minh muốn tiếp cận đất Nhật Bản từ hòn đảo này sang hòn đảo khác như một phần của ” chiến dịch nhảy cóc “. [ 122 ]Những độc lạ lâu bền hơn về quyền lợi vương quốc và lập trường chính trị giữa Trung Quốc, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh vẫn được duy trì. Thủ tướng Anh Winston Churchill đã miễn cưỡng điều quân đội Anh khi nhiều người trong số họ bị quân Nhật đánh tan trong những chiến dịch mở đường Miến Điện trước đó. Mặt khác, Stilwell lại tin rằng việc mở lại con đường là rất quan trọng vì toàn bộ những cửa khẩu trên đất liền của Trung Quốc đều nằm dưới sự trấn áp của Nhật Bản. Chính sách ” Châu Âu là trên hết ” của Churchill không được lòng Tưởng vì nước Anh khi đó nhu yếu Trung Quốc gửi quân nhiều hơn nữa đến Đông Dương để ship hàng cho chiến dịch Miến Điện. Ông thấy rằng họ muốn quyết tử binh lính Trung Quốc để giữ thuộc địa của Anh và ngăn không cho quân Nhật tràn vào Ấn Độ. Tưởng cũng tin rằng Trung Quốc nên chuyển những sư đoàn quân sự chiến lược của họ từ Miến Điện sang miền đông Trung Quốc để bảo vệ những địa thế căn cứ không quân của máy bay ném bom Mỹ, với hy vọng rằng họ hoàn toàn có thể vượt mặt Nhật Bản trải qua những cuộc oanh tạc. Chiến lược này đã được tướng Mỹ Claire Lee Chennault ủng hộ nhưng bị Stilwell phản đối can đảm và mạnh mẽ. Ngoài ra, Tưởng còn lên tiếng ủng hộ nền độc lập của Ấn Độ trong cuộc gặp năm 1942 với Mahatma Gandhi, điều này càng làm mối quan hệ giữa Trung Quốc và Vương quốc Anh trở nên xấu đi .Năm 1943, Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt, Thủ tướng Anh Winston Churchill và Tưởng Giới Thạch đã gặp nhau tại Cairo. Tại đó, họ quyết định hành động rằng sau khi cuộc chiến tranh kết thúc, Trung Quốc sẽ lấy lại Mãn Châu và hòn đảo Đài Loan. [ 124 ]Năm 1944, tình hình mặt trận của quân Nhật ở Thái Bình Dương trở nên xấu đi nên họ quyết định hành động kêu gọi 500.000 quân và phát động Chiến dịch Ichi-Go, cuộc tiến công lớn nhất của họ trong Chiến tranh quốc tế thứ hai nhằm mục đích tiến công những địa thế căn cứ không quân của Mỹ ở Trung Quốc và trấn áp tuyến đường tàu nối từ Mãn Châu xuống Đông Dương. Chiến dịch đã thành công xuất sắc và chính quyền sở tại Trùng Khánh chịu tổn thất lớn, còn quân Nhật thì đạt được nhiều tiềm năng quan trọng và giành quyền trấn áp gần như hàng loạt mạng lưới đường tàu của quốc gia. [ 125 ] Hệ quả của trận chiến là Tưởng Giới Thạch cảm thấy không bằng lòng với sự chỉ huy kế hoạch của Joseph Stiwell nên đã chỉ định Albert Wedemeyer lên làm tổng tham mưu mới vào tháng 10 năm đó. [ 51 ]Cuối năm 1944, Lực lượng X dưới sự chỉ huy của Tôn Lập Nhân tiến công từ Ấn Độ và Lực lượng Y dưới quyền của Vệ Lập Hoàng tiến công từ Vân Nam. Hai cánh quân hợp lực ở Mong-Yu đánh bật thành công xuất sắc quân Nhật ra khỏi Bắc Miến Điện và bảo vệ thành công xuất sắc đường Miến Điện, huyết mạch chi viện quan trọng của quân đội Trung Quốc. Vào mùa xuân năm 1945, Trung Quốc đã phát động những cuộc tiến công tái chiếm Hồ Nam và Quảng Tây. Với việc Trung Quốc có tiến triển tốt trong công tác làm việc huấn luyện và đào tạo và trang bị, tướng Wedemeyer lên kế hoạch phát động Chiến dịch Carbonado vào mùa hè năm 1945 để chiếm lại Quảng Đông, nơi có cảng biển quan trọng. Từ đó, họ sẽ tiến lên phía bắc đến Thượng Hải. Dẫu vậy, chiến dịch này đã không trở thành hiện thực khi Hoa Kỳ thả hai quả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki cùng với việc Liên Xô giành thắng lợi ở Mãn Châu khiến Nhật Bản nhanh gọn đầu hàng. [ 128 ]
Sự giúp sức và chi viện từ bên ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Đức và Liên Xô viện trợ cho Trung Quốc khi Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ hai nổ ra. Đến năm 1940, Hoa Kỳ trở thành nguồn tương hỗ chính của Trung Quốc về quân sự chiến lược, kinh tế tài chính và ngoại giao .
Huyết phúc[d] yêu cầu nhân dân Trung Quốc hãy giúp đỡ phi công của đội nhu yếu nhân dân Trung Quốc hãy giúp sức phi công của đội Phi HổHơn 3200 tài xế cùng thợ máy Hoa kiều đã lên đường đến Trung Quốc thời chiến để tương hỗ cho những tuyến đường chi viện quân sự chiến lược và phục vụ hầu cần, đặc biệt quan trọng là tuyến Đông Dương. Tuyến đường này trở nên vô cùng quan trọng khi Nhật Bản cắt đứt mọi đường thủy vào trong nước Trung Quốc bằng việc chiếm Nam Ninh sau trận Nam Quảng Tây. [ 129 ] Cộng đồng Hoa kiều ở Hoa Kỳ cũng quyên góp tiền và tu dưỡng nhân tài để đối phó với những cuộc xâm lược của Đế quốc Nhật Bản ở Trung Quốc. Đồng thời còn giúp sức hỗ trợ vốn cho hàng loạt phi đội máy bay chiến đấu Boeing P-26 Model 281 trong toàn cảnh cuộc chiến tranh giữa Trung Quốc và Đế quốc Nhật Bản đang cận kề. Hơn một tá phi công người Mỹ gốc Hoa, gồm có Hoàng Tân Thụy, Trần Thụy Điền, Lý Nguyệt Anh, Câu Dung Phi Kỷ Trường và những tập sự đã xây dựng nên đội ngũ phi công tình nguyện quốc tế, gia nhập Không quân Trung Quốc theo ” lời lôi kéo nghĩa vụ và trách nhiệm của tổ quốc thân yêu ” để chiến đấu chống quân xâm lược Nhật. [ 130 ] [ 131 ] [ 132 ] [ 133 ] Một số phi công tình nguyện người Mỹ gốc Hoa được Không quân Trung Quốc gửi đến Căn cứ Không quân Lagerlechfeld ở Đức để huấn luyện và đào tạo bắn súng trên không vào năm 1936. [ 134 ]
Trước cuộc chiến tranh, Đức và Trung Quốc có quan hệ hợp tác kinh tế tài chính và quân sự chiến lược ngặt nghèo. Đức giúp Trung Quốc hiện đại hóa công nghiệp và quân sự chiến lược để đổi lấy tài nguyên vạn vật thiên nhiên. Đức cũng cử những cố vấn quân sự chiến lược như Alexander von Falkenhausen đến Trung Quốc để giúp cơ quan chính phủ Quốc Dân Đảng cải tổ những lực lượng vũ trang. Một số sư đoàn được huấn luyện và đào tạo theo tiêu chuẩn của Đức góp thêm phần tạo nên Đội quân Trung tâm tương đối nhỏ nhưng được huấn luyện và đào tạo tốt. Vào giữa những năm 1930, khoảng chừng 80.000 binh sĩ đã được giảng dạy theo kiểu Đức. Sau khi Quốc Dân Đảng mất Nam Kinh và rút về Vũ Hán, chính quyền sở tại Hitler quyết định hành động từ bỏ việc trợ giúp Trung Quốc vào năm 1938 để liên minh với Nhật Bản chống Cộng ở Đông Á .
I-16 với phù hiệu Trung Quốc. I-16 là máy bay chiến đấu chính được sử dụng bởi Không quân Trung Quốc và Nhóm tình nguyện Xô Viết .Sau khi Đức và Nhật ký Hiệp ước chống Cộng, Liên Xô kỳ vọng giữ Trung Quốc liên tục chiến đấu nhằm mục đích ngăn ngừa cuộc xâm lược của Nhật Bản vào Siberia, mục tiêu là để cứu Liên Xô thoát khỏi thế lưỡng đầu thọ địch. Vào tháng 9 năm 1937, họ ký Hiệp ước Không xâm lược Trung-Xô và phê duyệt Chiến dịch Zet nhằm mục đích xây dựng nên một lực lượng không quân tình nguyện bí hiểm của Liên Xô. Qua đó, những kĩ thuật viên của Liên Xô cũng sẽ giúp sức Trung quốc tăng cấp và quản lý và vận hành 1 số ít mạng lưới hệ thống giao thông vận tải. Máy bay ném bom, máy bay chiến đấu, viện trợ, cố vấn và cả tướng Liên Xô Vasily Chuikov đều xuất hiện tại Trung Quốc. Trước khi liên minh phương Tây đến, Liên Xô là nguồn viện trợ bên ngoài nhiều nhất của Trung Quốc : khoảng chừng 250 triệu đô la cho vũ khí và những nguồn cung khác. [ 51 ] Liên Xô vượt mặt Nhật Bản trong Trận Khalkhin Gol vào tháng 5 – tháng 9 năm 1939, khiến quân Nhật miễn cưỡng chiến đấu với Liên Xô thêm một lần nữa. [ 138 ] Tháng 4 năm 1941, Liên Xô buộc phải cắt viện trợ cho Trung Quốc sau khi ký Hiệp ước Trung lập Xô-Nhật và mở màn Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại. Hiệp ước này giúp Liên Xô tránh được việc cùng lúc chống lại Đức và Nhật. Vào tháng 8 năm 1945, Liên Xô hủy bỏ hiệp ước trung lập với Nhật Bản, sau đó tiến vào Mãn Châu, Nội Mông, quần đảo Kuril và bắc Triều Tiên. Liên Xô cũng liên tục ủng hộ Đảng Cộng sản Trung Quốc. Có tổng số 3.655 cố vấn và phi công Liên Xô ship hàng tại Trung Quốc .
Tại thời gian mở màn đại chiến, những cường quốc phương Tây không tích cực tương hỗ Trung Quốc. Pháp phủ nhận xuất khẩu vũ khí, còn Mỹ và Anh thì vẫn liên tục chuyển những lô hàng quân sự chiến lược đến Nhật Bản. Từ tháng 12 năm 1937, những sự kiện như cuộc tiến công của quân Nhật vào chiến hạm USS Panay và vụ thảm sát Nam Kinh đã khiến dư luận ở phương Tây phản đối can đảm và mạnh mẽ Nhật Bản, họ ngày càng quan ngại về sự bành trướng của quân Nhật. Điều này đã khiến Hoa Kỳ, Anh và Pháp cung ứng cho Trung Quốc những bản hợp đồng cho vay nguồn viện trợ cuộc chiến tranh. Úc cũng ngăn không cho công ty thuộc chiếm hữu của cơ quan chính phủ Nhật Bản trấn áp một mỏ sắt ở Úc và cấm xuất khẩu quặng sắt vào năm 1938. [ 140 ]
Video của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ : Phi Hổ Phản CôngNăm 1940, Nhật Bản đã xâm lược và chiếm đóng phần phía bắc Đông Dương thuộc Pháp ( Nước Ta, Lào, Campuchia thời nay ) để ngăn Trung Quốc nhận 10.000 tấn vật tư do Đồng minh giao hàng tháng qua tuyến đường tàu Hải Phòng Đất Cảng – Vân Nam. Sau đó, họ cũng buộc quân Anh phải đóng cửa tuyến đường Miến Điện chi viện cho Trung Quốc trong khoảng chừng một phần tư. Vào giữa năm 1941, chính phủ nước nhà Hoa Kỳ đã hỗ trợ vốn cho việc xây dựng Nhóm Quân Tình nguyện Hoa Kỳ ( hay còn có tên gọi là Phi Hổ ) để thay thế sửa chữa cho nhóm Nhóm tình nguyện Xô Viết đã rút lui, chỉ huy của nhóm Phi Hổ là tướng Claire Lee Chennault. Trong thời kỳ đầu, nhóm đạt được thành công xuất sắc khi bắn rơi 300 chiếc máy bay địch và chỉ bị tổn thất 14 người. [ 142 ] Họ làm được điều này vào thời gian quân Đồng minh chịu tổn thất nặng nề nên được Quân đội công nhận thoáng rộng. Hơn nữa, để buộc Nhật Bản chấm hết những hoạt động giải trí ở Trung Quốc và rời khỏi quốc gia ; cả Hoa Kỳ, Anh và Đông Ấn Hà Lan đều áp đặt lệnh cấm vận dầu và thép so với nước Nhật. [ 143 ] Nếu không có nguồn nguyên vật liệu thô quan trọng này, họ không hề liên tục chiến dịch. Các nhà sử học và chuyên viên Nhật Bản đều tin rằng hàng loạt nền kinh tế tài chính Nhật Bản sẽ bị tê liệt trong vòng sáu tháng dưới ảnh hưởng tác động của lệnh cấm vận. Khi đó, giới chỉ huy quân đội Nhật Bản quyết định hành động dồn toàn lực tiến công Trân Châu Cảng. [ 144 ] [ 145 ]
Kết quả và hệ quả[sửa|sửa mã nguồn]
Nhật đầu hàng[sửa|sửa mã nguồn]
Cuộc diễu hành thắng lợi Chiến tranh quốc tế thứ hai vào ngày 3 tháng 9 năm 1945 tại Trùng Khánh
Hoa Kỳ chấm dứt chiến tranh bằng cách tấn công Nhật Bản bằng vũ khí mới, còn Liên Xô thì tổ chức một chiến dịch lớn vào Mãn Châu. Vào ngày 6 tháng 8 năm 1945, máy bay ném bom B-29 của Hoa Kỳ, Enola Gay đã thả quả bom nguyên tử đầu tiên được sử dụng trong chiến đấu xuống Hiroshima, giết chết hàng chục nghìn người và san phẳng thành phố. Vào ngày 9 tháng 8 năm 1945, Liên Xô từ bỏ hiệp ước không xâm lược với Nhật Bản và tấn công Nhật Bản ở Mãn Châu, thực hiện cam kết tại Hội nghị Yalta là tấn công Nhật Bản trong vòng ba tháng sau khi kết thúc chiến tranh ở châu Âu. Cuộc tấn công được thực hiện bởi ba tập đoàn quân Liên Xô. Cùng ngày hôm đó, Hoa Kỳ đã thả quả bom thứ hai có sức công phá lớn hơn xuống Nagasaki.
Đạo quân Quan Đông, lực lượng chiến đấu chính của Nhật Bản[146][147] bao gồm hơn một triệu quân nhưng thiếu thiết giáp, pháo binh hoặc không quân nên đã hứng chịu thất bại nặng nề chỉ trong vòng chưa đầy hai tuần. Ngày 11 tháng 8 năm 1945, Tưởng Giới Thạch nhận được tin quân Nhật chuẩn bị đầu hàng đã yêu cầu Quốc dân Cách mệnh Quân “tích cực thúc đẩy” tái chiếm các khu vực kiểm soát của quân Nhật, đồng thời ngăn cản Đảng Cộng sản mở rộng vùng kiểm soát đang nằm trong tay quân Nhật. Ngày 15 tháng 8 năm 1945, Nhật hoàng Hirohito chính thức đầu hàng Đồng minh. Tuyên bố chính thức được ký kết trên thiết giáp hạm USS Missouri vào ngày 2 tháng 9 năm 1945, trong một buổi lễ có sự hiện diện của một số chỉ huy Đồng minh, bao gồm cả tướng Trung Quốc Từ Vĩnh Xương.
Quân đội Nhật đầu hàng Trung QuốcSau khi quân Đồng minh giành thắng lợi ở Thái Bình Dương, tướng Douglas MacArthur ra lệnh cho tổng thể những lực lượng Nhật Bản bên trong Trung Quốc ( trừ Mãn Châu ), Đài Loan và Đông Dương thuộc Pháp ở phía bắc vĩ tuyến 16 ° bắc đầu hàng Tưởng Giới Thạch. Quân Nhật ở Trung Quốc chính thức đầu hàng vào ngày 9 Tháng 9 năm 1945 .
Nội chiến tiếp nối[sửa|sửa mã nguồn]
Người Trung Quốc trở lại Liễu Châu vào tháng 7 năm 1945 . Tưởng Giới Thạch và Mao Trạch Đông năm 1945So với quá trình 1931 – 1937, tình thế đã trở nên thuận tiện hơn cho phía Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tính đến tháng 10 năm 1945, họ đã trấn áp một vùng đất đai rộng 2 triệu km² với 120 triệu dân. Về phía Quốc dân đảng, sau khi cuộc chiến tranh kháng Nhật kết thúc, họ tiêu biểu vượt trội hơn Đảng Cộng sản Trung Quốc về cả quân số lẫn trang bị. Chưa kể việc Hoa Kỳ thực thi không vận, thủy vận, chuyển khoảng chừng 5 vạn quân Quốc dân Đảng từ miền Cafe Trung Nguyên đến canh giữ những vị trí kế hoạch trước khi Hồng quân Trung Quốc kéo đến. [ 51 ] Tuy nhiên, Hồng quân Liên Xô dưới sự chỉ huy của tướng Malinovsky đã ngăn ngừa Quốc dân Quân tiếp cận Mãn Châu và ngầm thông tin với Hồng quân Trung Quốc tiến vào tiếp quản vùng này. Stalin muốn Mao Trạch Đông trấn áp được tối thiểu là vùng phía Bắc của Mãn Châu trước khi quân Liên Xô rút quân trọn vẹn khỏi đây. [ 151 ] Hơn thế nữa, Liên Xô còn trao lại toàn bố số vũ khí thu được từ quân Nhật cho Đảng Cộng sản. Mặc dù được trao vũ khí nhưng mãi đến khi một số lượng lớn binh lính Quốc dân đảng đầu hàng và chạy sang hàng ngũ Đảng Cộng sản thì Hồng quân Trung Quốc mới hoàn toàn có thể quản lý và vận hành được số vũ khí này .Do stress ngày càng ngày càng tăng, Hoa Kỳ phải tiếp đón vai trò làm hòa giải viên cho cả đôi bên. Ngày 28 tháng 8 năm 1945, Tưởng Giới Thạch và Mao Trạch Đông tổ chức triển khai một cuộc đàm phán tại Trùng Khánh. Các cuộc tranh luận có vẻ như có tiến triển tốt nhưng Quốc Dân Đảng ngay từ đầu đã không tuân theo những thỏa thuận hợp tác và trên trong thực tiễn, khoảng chừng 200 sư đoàn đã được tập hợp gần khoanh vùng phạm vi chiếm đóng của Đảng Cộng sản. Ngày 20 tháng 7 năm 1946, Tưởng Giới Thạch đã phát động nội chiến trở lại. Đến giữa năm 1947, cục diện nội chiến lại nghiêng về phía có lợi cho Đảng Cộng sản. Vào ngày 21 tháng 4 năm 1949, Thành Phố Hà Nội Nam Kinh bị thất thủ lần thứ hai. nhà nước Quốc dân đảng lần tiên phong buộc phải bỏ chạy đến Quảng Châu Trung Quốc, sau cuối dừng lại ở hòn đảo Đài Loan, nơi họ đã tịch thu từ tay quân Nhật bốn năm về trước. [ 152 ]
Ký ức cuộc chiến tranh[sửa|sửa mã nguồn]
Bảo tàng Tưởng niệm Kháng chiến chống quân xâm lược Nhật Bản của Trung Quốc tại nơi xảy ra Sự biến Lư Câu KiềuTrong thời kỳ trước đó, Bảo tàng Tưởng niệm Chiến tranh Chống Nhật và những sách giáo khoa của Trung Quốc đại lục cho rằng Quốc dân Đảng đã tránh đụng độ với quân Nhật, liên tục rút lui khiến cho quân đội Đảng Cộng sản phải gánh chịu phần đông cuộc chiến tranh. [ 153 ] Tuy nhiên, ngày này, khi tình hình chính trị đổi khác và hai vùng chủ quyền lãnh thổ Trung Quốc có xu thế xích lại gần nhau một cách chậm rãi thì nhận thức này đã đổi khác. Sử sách đại lục hiện tại cho rằng những tướng lĩnh của Quốc dân Đảng đã có góp phần đáng kể vào chiến thắng quân Nhật nhưng vẫn ghi nhận công lao của quân đội Đảng Cộng sản nhiều hơn .Mặc dù vậy, theo những nhà sử học khác thì lượng Đảng Cộng sản chỉ đóng một vai trò nhỏ trong đại chiến. Khi Nhật Bản xâm lược Trung Quốc, Quốc dân Đảng đã điều động một lượng lớn quân đội để kháng chiến, còn Đảng Cộng sản Trung Quốc lại tập trung chuyên sâu chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc nội chiến sau khi đánh đuổi quân Nhật. Trong một báo cáo giải trình mà Chu Ân Lai gửi cho Stalin vào năm 1940 có đoạn đề cập đến cái chết của gần một triệu binh sĩ thì chỉ có 40.000 người là quân của Đảng Cộng sản. Nói một cách khác, tổn thất của Đảng Cộng sản cho đến giữa đại chiến nằm trong khoảng chừng 3 Xác Suất so với tổng tổn thất của Trung Quốc. [ 156 ] Điều này là do quân đội Đảng Cộng sản chỉ có lực lượng nhỏ ( 92.000 quân vào năm 1937 ) và đã không tham gia bất kể trận đánh nào trong số 22 trận đánh lớn, họ tránh những trận đánh chính quy mà hầu hết sử dụng cuộc chiến tranh du kích. Trong khi Quốc Dân Đảng gửi những binh lính tốt nhất của họ ra tiền tuyến từ trận Thượng Hải thì Đảng Cộng sản lại có khuynh hướng rút quân chờ thời cơ và đa phần chống lại Nhật Bản bằng giải pháp du kích. Năm 1941, Đảng Cộng sản công bố là họ phải giữ vững sức mạnh và chờ thời cơ tốt nhất để phản công. Quân Nhật cũng coi đối thủ cạnh tranh chính của họ là Quốc dân Cách mệnh Quân trong suốt đại chiến nên đã pháo kích liên tục Hà Nội Thủ Đô Trùng Khánh khiến nó trở thành thành phố bị oanh tạc nhiều nhất .Năm 1972, khi Nhật Bản thông thường hóa quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc, Mao Trạch Đông đã diện kiến Thủ tướng Nhật Bản Tanaka Kakuei. Lúc Tanaka bày tỏ lời xin lỗi vì hành vi xâm lược Trung Quốc trong quá khứ, Mao Trạch Đông vấn đáp rằng :
Ngài không cần phải xin lỗi đâu, đất nước của ngài đã giúp đỡ Trung quốc rất nhiều. Ngài có biết tại sao không? Nếu Đế quốc Nhật Bản không khơi mào cho chiến tranh thì làm sao mà quân đội Đảng Cộng sản có thể trở nên hùng mạnh được? Làm sao mà chúng tôi có thể đánh bại Quốc dân Đảng được? Làm sao mà chúng tôi có thể đánh bại Tưởng Giới Thạch được? Chúng tôi rất biết ơn nên ngài không việc gì phải hối hận cả.
[159]— Mao Trạch Đông ,
Tổng số thương vong của đại chiến này bằng hơn 50% tổng số thương vong do hàng loạt cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương sau này gây ra. [ 160 ]
[161]Thương vong do hoảng sợ hàng loạt trong trận đánh bom Trùng Khánh tháng 6 năm 1941 của quân Nhật. Hơn 5.000 dân thường đã chết trong hai ngày tiên phong của cuộc không kích năm 1939 . Tội ác cuộc chiến tranh của Nhật so với tù binh Trung Quốc
- Các nguồn tin Trung Quốc liệt kê tổng số thương vong của cả người chết lẫn bị thương là 35 triệu người.[162] Tuy nhiên, Tiến sĩ Duncan Anderson, Trưởng khoa Nghiên cứu Chiến tranh tại Học viện Quân sự Hoàng gia Anh lại viết cho BBC rằng tổng số thương vong là khoảng 20 triệu người.[163]
- Theo báo cáo chính thức về cuộc chiến được công bố ở Đài Loan thì Quốc dân Cách mệnh Quân đã tổn hại 3.238.000 quân (1.797.000 người bị thương, 1.320.000 người thiệt mạng và 120.000 người mất tích), số lượng thường dân thương vong là 5.787.352 người. Quốc dân Đảng đã chiến đấu trong 22 cuộc giao tranh lớn, hầu như trận nào cũng có sự tham gia của hơn 100.000 quân cho cả hai bên; 1171 cuộc giao tranh nhỏ, mỗi bên đều có sự tham gia của hơn 50.000 quân; và 38.931 cuộc chạm trán nhỏ lẻ.[13]
- Một nghiên cứu hàn lâm được công bố tại Hoa Kỳ ước tính thương vong của quân đội là 1,5 triệu người thiệt mạng trong trận chiến, 750.000 người mất tích khi làm nhiệm vụ, 1,5 triệu người chết vì bệnh tật và 3 triệu người bị thương. Số liệu đối với thương vong của dân thường là: 1.073.496 chết và 237.319 người bị thương khi làm công tác quân sự; 335.934 người thiệt mạng và 426.249 người bị thương trong các cuộc không kích của Nhật Bản.[164]
- Theo nhà sử học Himeta Mitsuyoshi, ít nhất 2,7 triệu dân thường đã chết trong chiến dịch “giết hết, cướp hết, đốt hết” (Chính sách Tam quan, hay sanko sakusen) do tướng Okamura Yasuji thực hiện vào tháng 5 năm 1942 ở miền bắc Trung Quốc theo Lệnh số 575 ban hành ngày 3 tháng 12 năm 1941 của Bộ Tổng Tư lệnh Đế quốc Nhật Bản.[108]
- Thiệt hại tài sản mà người Trung Quốc phải gánh chịu có giá trị là 383 tỷ đô la Mỹ theo tỷ giá hối đoái vào tháng 7 năm 1937, gần gấp 50 lần tổng sản phẩm quốc nội của Nhật Bản vào thời điểm đó (7,7 tỷ đô la Mỹ).[165]
- Cuộc chiến còn khiến 95 triệu người rơi vào cảnh vô gia cư.[166]
- Theo số liệu mà Rudolph Rummel đưa ra, quân Nhật đã trực tiếp giết chết 3.949.000 người ở Trung Quốc, gián tiếp gây ra cái chết của 10.216.000 người do bệnh tật và đói rét.[167][168] Trung Quốc phải hứng chịu nạn đói trong chiến tranh do hạn hán tác động đến cả Trung Quốc và Ấn Độ. Nạn đói năm 1942–43 ở Hà Nam của Trung Quốc đã khiến 2 đến 3 triệu người chết đói. Nạn đói ở Quảng Đông khiến hơn 3 triệu người phải chạy trốn hoặc chết.
- Nguồn tin của Nhật Bản đã ghi nhận khoảng 1,1 đến 1,9 triệu thương vong quân sự trong suốt Chiến tranh thế giới thứ hai (bao gồm thiệt mạng, bị thương và mất tích). Theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, số lượng người Nhật thiệt mạng ở Trung Quốc là 480.000 người. Dựa trên cuộc điều tra của báo Yomiuri Shimbun ở Nhật Bản thì số người chết của quân đội Nhật tại Trung Quốc là khoảng 700.000 người kể từ năm 1937 (không tính số người chết ở Mãn Châu).[20]
- Một nguồn tin khác từ Hilary Conroy tuyên bố rằng tổng cộng 447.000 lính Nhật đã chết ở Trung Quốc trong Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ hai. Trong số 1.130.000 binh sĩ của Lục quân Đế quốc Nhật Bản chết trong Chiến tranh thế giới thứ hai thì có 39% thiệt mạng ở Trung Quốc.[169]
- Theo sách War Without Mercy thì John W. Dower tuyên bố rằng có tổng cộng 396.000 lính Nhật đã chết ở Trung Quốc trong Chiến tranh Trung – Nhật lần thứ hai. Tại số liệu này, Lục quân Đế quốc Nhật Bản mất 388.605 binh sĩ và Hải quân Đế quốc Nhật Bản mất 8.000 binh sĩ. Sau chiến tranh, khoảng 54.000 binh sĩ Nhật Bản đã chết trong các trại tù của Trung Quốc do chết đói và bệnh tật.[169] Trong số 1.740.955 binh sĩ Nhật Bản đã chết trong Thế chiến thứ hai thì có 22% tử trận tại Trung Quốc.[170]
- Các nghiên cứu đương đại từ Nhà xuất bản Biên dịch và Dịch thuật Trung ương Bắc Kinh đã tiết lộ rằng quân Nhật đã chịu tổng cộng 2.227.200 thương vong, trong đó có 1.055.000 người chết và 1.172.341 người bị thương.[22]
- Theo các nguồn tin của Đảng Cộng sản Trung Quốc, quân đội của họ đã giết chết 1.704.117 lính Nhật trong cuộc chiến. Con số đó gần bằng tổng thiệt hại của đất nước trong suốt Thế chiến thứ hai, cộng với việc quân Nhật chiếm ưu thế gấp ba lần so với quân đội Đảng Cộng sản Trung Quốc. Dựa theo lập luận đó, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng của Quốc dân Đảng là Hà Ứng Khâm cho rằng số liệu này mang tính chất tuyên truyền, phóng đại.[170]
- Theo các nguồn tin của Quốc dân Đảng thì thiệt hại về nhân lực của Nhật Bản là 1,77 triệu người chết và 1,9 triệu người bị thương.[171] Chính quyền Quốc dân Đảng đã nghi ngờ về tính chính xác trong số liệu mà Nhật Bản đưa ra. Năm 1940, một tờ báo của Quốc dân Đảng tuyên bố rằng Nhật Bản đã phóng đại thương vong của Trung Quốc, đồng thời cố tình che giấu con số thương vong thực sự của Nhật Bản, đưa ra những con số sai lệch khiến chúng có vẻ thấp hơn. Tờ báo đưa tin về tình hình thương vong của cuộc chiến cho đến năm 1940.[172]
Sử dụng vũ khí sinh học và hóa học[sửa|sửa mã nguồn]
Cảm tử quân Trung Quốc mặc áo vest nổ kết bằng lựu đạn cầm tay Model 24 để sử dụng cho cuộc tiến công vào xe tăng Nhật Bản trong trận Đài Nhi TrangNhật Bản sử dụng nhiều vũ khí hóa học để chống lại Trung Quốc nhằm mục đích bù đắp sự thiếu vắng về quân số trong chiến đấu. Trung Quốc cũng không có bất kể kho dự trữ khí độc nào để trả đũa quân Nhật. [ 173 ] Trong trận Vũ Hán, Nhật Bản đã sử dụng khí độc tại Hán Khẩu để phá vỡ thế kháng cự kinh khủng của Trung Quốc sau khi những cuộc tiến công thường thì của Nhật Bản bị quân phòng thủ Trung Quốc đẩy lui. [ 174 ]
100.000 quân Trung Quốc dưới sự chỉ huy của tướng Tiết Nhạc đã đẩy lùi quân Nhật tại Quận Hoàng Mai – Hà Nội. Trong trận Đài Nhi Trang, hàng nghìn người đã chiến đấu kiên cường đến cuối tháng chín và chỉ chịu thua khi quân Nhật dùng khí độc. Nhưng vào lúc này, những tướng lĩnh số 1 của Trung Quốc có vẻ như không hề phối hợp với nhau tại Tín Dương. Cánh quân Quảng Tây của Lý Tông Nhân cũng bị vùi dập đến rệu rã. Họ từng mong rằng quân của tướng Hồ Chí Nam, thân cận của Tưởng Giới Thạch sẽ đến để giải vây cho họ nhưng thay vào đó, quân của Hồ Chí Nam lại rút khỏi thành phố .[175]— Rana Mitter ,
Ngoài Vũ Hán, quân Nhật cũng sử dụng khí độc để chống lại quân đội Hồi Giáo Trung Quốc trong trận Vụ Nguyên và Tây Tuy Viễn. [ 176 ] [ 177 ]Đế quốc Nhật Bản đã nhiều lần bị lên án về việc sử dụng khí độc theo Điều 23 của Công ước La Hay năm 1899 và 1907, Điều V của Hiệp ước Liên quan đến Sử dụng Tàu ngầm và Khí độc trong Chiến tranh, [ 178 ] Điều 171 của Hiệp ước Versailles và một nghị quyết được Hội Quốc Liên trải qua vào ngày 14 tháng 5 năm 1938. Bất chấp những điều đó, Lục quân Đế quốc Nhật Bản vẫn không ngừng sử dụng vũ khí hóa học trong suốt đại chiến .Theo nhà sử học Yoshimi Yoshiaki và Matsuno Seiya, vũ khí hóa học được ủy quyền theo mệnh lệnh do chính Thiên hoàng Nhật Bản Hirohito đưa ra và được truyền đạt bởi Bộ Tổng Tư lệnh Đế quốc Nhật Bản. Ví dụ, Nhật hoàng đã được cho phép sử dụng khí độc trong 375 trường hợp riêng không liên quan gì đến nhau tại Trận Vũ Hán từ tháng 8 đến tháng 10 năm 1938. [ 179 ] Vũ khí ô nhiễm cũng được sử dụng trong trận Thường Đức vào cuối năm 1943. Những mệnh lệnh đó được truyền đi bởi Hoàng tử Kotohito Kan’in hoặc Tướng quân Sugiyama Hajime. Các loại khí sản xuất tại Okunoshima được sử dụng hơn 2000 lần để chống lại binh lính và dân thường Trung Quốc trong đại chiến ở Trung Quốc vào những năm 1930 và 1940. [ 180 ]Đơn vị 731 của Ishii Shirō đã phân phối vũ khí sinh học được sử dụng nhiều trong nhiều trận chiến. Những vũ khí này đều có thí nghiệm lên người sống trước khi đưa vào sử dụng. Hầu hết đối tượng người tiêu dùng bị đem ra thử nghiệm là dân thường hoặc tù nhân cuộc chiến tranh người Trung Quốc. [ 181 ] Vào năm 1940, Lực lượng Không quân Lục quân Đế quốc Nhật Bản đã thả bom bọ chét mang mầm bệnh dịch hạch xuống Ninh Ba. [ 182 ] Trong những phiên tòa xét xử xét xử tội phạm cuộc chiến tranh Khabarovsk, Thiếu tướng Kawashima Kiyashi kể rằng vào năm 1941, khoảng chừng 40 thành viên của Đơn vị 731 đã thả bọ chét nhiễm bệnh dịch hạch xuống Thường Đức. Những cuộc tiến công này đã khiến dịch hạch bùng phát. [ 183 ] Trong Chiến dịch Chiết Giang-Giang Tây, trong số 10.000 binh sĩ Nhật Bản bị nhiễm bệnh có khoảng chừng 1.700 binh sĩ Nhật Bản chết bởi chính vũ khí sinh học do chính lực lượng của họ tạo ra. [ 184 ] [ 185 ] Phòng điều tra và nghiên cứu vũ khí ở đầu cuối cũng bị tiêu hủy để xóa dấu vết vào tháng 8 năm 1945 khi quân đội Liên Xô kéo đến. [ 181 ] Trong cuộc chiến tranh, Nhật Bản cũng cho binh sĩ sử dụng chất kích thích methamphetamine dưới dạng philophon để giảm đau khi chữa thương. [ 186 ]
Sử dụng quân cảm tử[sửa|sửa mã nguồn]
Quân đội Trung Quốc tiến hành ” đội cảm tử ” để chống lại quân Nhật. ” Đội cảm tử ” đã được sử dụng hiệu suất cao để chống lại những đơn vị chức năng Nhật Bản trong trận Đài Nhi Trang. [ 187 ] [ 188 ] [ 189 ] [ 190 ] [ 191 ] [ 192 ]Đánh bom tự sát được sử dụng để chống lại quân Nhật. Một người lính Trung Quốc đã mặc áo vest lựu đạn và kích nổ giết chết 20 quân Nhật tại nhà kho Tứ Hành. Quân Trung Quốc cũng quấn đai chất nổ như lựu đạn hoặc dynamit quanh người và lao mình vào gầm xe tăng Nhật Bản để cho nổ tung. [ 193 ] Chiến thuật này được sử dụng trong Trận Thượng Hải, nơi một cảm tử quân của Trung Quốc đã chặn lại một hàng xe tăng Nhật Bản bằng cách tự kích nổ bản thân dưới gầm xe tăng đứng vị trí số 1. [ 194 ] Trong trận Đài Nhi Trang, nhiều binh lính Trung Quốc cũng quấn dynamit và lựu đạn quanh người để lao vào xe tăng, sau đó tự phát nổ. [ 195 ] [ 196 ] [ 197 ] [ 198 ] [ 199 ] [ 200 ]
- ^ Số liệu này không gồm có binh lính Nhật bị quân Trung Quốc hủy hoại trong chiến dịch Miến Điện và không gồm có binh lính Nhật tử trận ở Mãn Châu .
- ^ Không gồm có binh lính Nhật bị bắt ở Mãn Châu và hơn 1 triệu quân bị tước vũ khí sau khi Nhật Bản đầu hàng
- ^ Bao gồm cả thương vong của ngụy quân Nhật Bản. Tổng thương vong rất hoàn toàn có thể là khoảng chừng 3.500.000 người : 2,5 triệu quân Nhật ( theo hồ sơ riêng của họ ) và một triệu ngụy quân .
- ^
Huyết phúc có nghĩa gốc là tấm vải/lụa máu.